جنبش (واژه واژه حرف دل)

دیدار غار جعیتا

یادداشت‌های پراکنده از دیدار با عروس خاورمیانه ( روز دوم)

غروب روز نخست بود که از خواب نیمروزی برخاستیم و پس از نماز گزاردن، به ساحل‌گردی پرداختیم. شام را هم در شعبه ای از مک‌دونالد در نزدیکی ساحل خوردیم که عبارت بود از همبرگر و مرغ شش تکه با لیوانی بزرگ از نوشابه‌ای پر از یخ.
صبح فردا پس از حمام و صرف صبحانه، از دفتری در همان کوچه پس کوچه‌های عین‌المریسه سیم کارتی   (Alfa) برای تماس‌های تلفنی مهیا کردم و به اتفاق همراهان با گرفتن تاکسی دربست راهی غار جعیتا (Jeita Grotto) شدیم.
حدود 18 کیلومتر که از شمال بیروت به سمت جونیه فاصله بگیریم به این غار می‌رسیم که در میان کوه‌هایی سرسبز با چشم‌اندازهایی زیبا واقع شده است.
بلیت ورود به غار را که گرفتیم، نخستین چیزی که روی آن خودنمایی می‌کرد تلاش وزارت گردشگری لبنان برای ثبت غار در میان عجایب هفتگانه جدید دنیا بود و درخواستشان از بازدیدکنندگان برای رأی دادن به این غار در پایگاه اینترنتی مربوطه!
ناخودآگاه به یاد غار علیصدر خودمان افتادم و در تمام مدت بازدید در ذهن به مقایسه این دو غار و شیوه برخورد ما و عرب‌ها با این پدیده خدادادی سرگرم بودم.
 غار جعیتا دو طبقه است و برای رفتن به غار علیا باید مسافتی کوتاه را سوار بر تله کابینی طی کرد که از میان جنگلی زیبا می‌گذرد. عبور رودخانه ای از میان این جنگل، تله کابین سواری را برای گردشگران جذاب و دل انگیز می‌کند.
برای ورود به غار باید وسایل خود به ویژه دوربین‌های عکاسی و تلفن‌های همراه را در کمدهایی قرار می‌دادیم و هرگونه تصویربرداری از درون غار ممنوع بود. بازدیدکنندگان از سیگار کشیدن و دست زدن بر سنگ‌ها و دیوارهای غار هم منع می‌شدند. حتی بیشتر مسیری که گردشگران طی می‌کنند همانندی پلی سیمانی و جدا از بدنه غار است که کمترین آسیب را به طبیعت وارد سازد.
و این را قیاس کنید با غار علیصدر که نه تنها گرفتن فیلم و عکس در آن آزاد است بلکه بسیار شنیده‌ام از کسانی که با چاقو یا ابزاری مشابه تکه سنگی را هم به یادگار کنده‌اند!
غار بالایی خشک است و استلاگمیت‌(چکیده)ها و استلاکتیت‌‌(چکنده)های متنوع و گوناگونی را در خود جای داده‌است و تابلوهای راهنمایی هم مراحل تشکیل غار و سنگ‌های آهکی را به بازدیدکنندگان نشان می‌دهند. نورپردازی‌های جذاب هم موجب شده است تا حتی زوایای پنهان پشت رسوبات و گودی‌ها و بلندی‌های غار هم برای گردشگران تماشایی شوند.
در میانه مسیر به چشمه ای رسیدیم که بنا بر باورهای قدیمی مردم برای برآورده شدن آرزوهایشان سکه در آن انداخته بودند و طرفه آنکه بیش از هر چیز اسکناس‌های ایرانی در میان آب خودنمایی می‌کرد!
برای رسیدن به غار سفلی که آبی است، این بار سوار بر قطاری شدیم که به قطارهای شهربازی می‌مانست.  در غار سفلی بازدیدکنندگان مسیری کوتاه را سوار بر قایق طی می‌کنند و در محوطه بیرونی غار هم رستوران، فروشگاه‌های صنایع دستی و باغ وحشی کوچک در فضایی سرسبز با مجسمه‌هایی متعدد، گردشگران را بدرقه می‌کند.
بازدید از غار برای هر نفرمان 18 هزار و 150 لیر لبنان (معادل 12 دلار و برابر با حدود 13 هزارتومان) آب خورد و من ماندم و این حسرت که لبنانی‌‌ها از یک مجموعه کوچک و جمع و جور درآمدزایی بسیار دارند و ما ایرانی‌ها از غارهای پرشماری که در سرزمین‌مان داریم و نامدارترین آنها علیصدر در همدان است غافلیم!

گشت و گذار در شارع الحمراء

یادداشت‌های پراکنده از دیدار با عروس خاورمیانه (ادامه روز نخست)

شارع الحمراء در شمال‌غربی بیروت، خیابانی معروف و دیدنی است. از یک سو مرکز خرید است و وعده‌گاه ایرانیانی که در پی خرید سوغات و رخت و لباسند و از دیگر سو در منطقه ای واقع است که به دیدنی‌های فراوانی راه دارد. یک سوی خیابان به دریا می‌رسد و سوی دیگرش به بافت تاریخی بیروت. در میانه مسیر هم می‌توان به دانشگاه نامدار و قدیمی آمریکایی بیروت  (AUB) و قهوه‌خانه‌ها و نایت‌کلاب‌های متعددی راه جست.
شارع الحمراء ماشین‌رو است اما سنگفرشی خاص دارد و شماره خیابان‌ها و کوچه‌های فرعی هم با ستارگانی بر سنگفرش پیاده روها حک شده‌اند.
اگر در قامت خریداری که به دنبال پوشاک و سوغات در این خیابان قدم می‌گذارد به دو سوی آن بنگری، هم می‌توانی خرده‌فروشان را ببینی و هم فروشگاه‌های بزرگ و اسم و رسم‌داری که تنها مارک و برند عرضه می‌کنند. هم می‌توانی خنزر پنزر فروشان کوچک و جمع و جوری را ببینی که کالای ارزان می‌فروشند و هم نام و نشان‌های ویژه تجاری که ورود به حریمشان درنگ می‌‌طلبد.
اگر در هیبت گردشگری کنجکاو طول خیابان را گز کنی، هم می‌توانی کافی‌شاپ‌هایی را ببینی که بوی تند قهوه را به اتمسفر خیابان می‌افزایند و صندلی‌هایشان بخشی از پیاده‌رو را اشغال کرده‌اند و پیران و جوانانی هم بر این صندلی‌ها با لپ‌تاپ و قهوه انس گرفته‌اند و هم می‌توانی انواع عرضه‌کنندگان مواد غذایی را ببینی که انواع اشربه و اطعمه عربی را پیشکش رهگذران می‌کنند.
اگر در شمایل دانشجویی مشتاق مسافر الحمراء شوی، کتاب‌فروشی‌ها و کافی‌نت‌هایی(+) را در نزدیکی ساختمان‌های قدیمی "جامعه آمریکی" می‌بینی که دانشجویانی با رنگ و نژادهای گوناگون و از ملیت‌های متفاوت را میزبانی می‌کنند و چقدر فضای اغذیه‌فروشی‌های مقابل سردر اصلی دانشگاه با حال و هوای دانشجویی‌اش به محیط‌های دانشگاهی خودمان شبیه‌ است.
به هر روی نیمروز بود و ما خسته از پیاده‌روی بسیار در کناره ساحل و در طول خیابان الحمراء باید که چیزی تناول می‌کردیم و آقای رضایی با بهترین پیشنهاد ممکن خرسندمان ساخت: شاورما.
از غذاهای متداول عربی که در بسیاری از مناطق بیروت به وفور دیده می‌شد همین "شاورما" بود. خوراکی با برش‌های ریز مرغ و یا گوشت بره بریان شده در میان نان عربی به همراه مخلفاتی که عنصر اصلی‌اش سس سیر است.
بسیار لذیذ بود و خاطره‌انگیز و در آن حال و هوا و خستگی حسابی چسبید!
دیگر نمی‌شد از خواب و استراحت نیمروزی در هتل آن هم پس از گشت و گذاری کوتاه در چند فروشگاه و بازار خاص که پاتوق ایرانیان به شمار می‌آید مانند الدورادو، بیگ سیل و خلیل برادرز گذشت.
البته پاهایمان برای بازگشت یاری نمی‌کردند و ناگزیر تاکسی گرفتیم و پس از گذر از ترافیکی همراه با بوق زدن‌های مکرر رانندگان، قیلوله ما را در ربود.

قدم‌زنان در کناره دریا

یادداشت‌های پراکنده از دیدار با عروس خاورمیانه (ادامه روز نخست)

بیروت شهری بندری است در کناره دریای مدیترانه. شهری کهن که فرهنگ‌ها و مذاهب گوناگونی را در خود جای داده است. در خیابان‌ها و کوچه پس‌کوچه‌های بیروت که قدم بزنی، در میان گفتار مردمی که از کنارشان می‌گذری و نیز بر در و دیوار شهر، هم زبان و واژگان عربی را می‌بینی و هم فرانسوی و انگلیسی را. هم زنان و دختران محجبه را می‌بینی و هم آنان که قید خاصی در نوع پوشش ندارند. هم مسجد می‌بینی و هم کلیسا. هم بناهای مدرن امروزی را می‌بینی و هم ابنیه باستانی و کهن را. هم خیابان‌هایی دارد به سبک فرانسه که موجب شده‌اند این شهر را پاریس خاورمیانه بنامند و هم بیغوله‌هایی تنگ و تار و فقیرانه. هم منظره شیک و تر و تمیز مبلمان شهری را نظاره می‌کنی و هم آثار گلوله و بمباران‌های متعدد را.
و ما در نخستین روز سفر از محل استقرارمان در محله فرانسوی نشین بیروت روانه تماشای این گوناگونی شدیم. هتلی که میزبان ما بود در شمال غربی بیروت ودر منطقه ای قرار داشت که سیاحت در دیدنی‌ترین نقاط بیروت را با پیاده‌روی ممکن می‌ساخت.
راهنمای کاربلدمان –آقای رضایی- برای نخستین پیاده‌روی، سنگفرش کناره دریا در خیابان پاریس را برگزید که به خیابان ژنرال دوگل متصل می‌شد. در این مسیر و در کناره دریای آرام و زیبای مدیترانه، زنان و مردانی که قلاب ماهیگیری در دست در انتظار صید ماهی بودند پرشمار بودند و نیز کسانی که سنگفرش این ساحل را برای دویدن و ورزش برگزیده بودند. از جوانان تا کهنسالان و از بی حجاب‌ها تا زنان محجبه، همه جور آدمی دیده می‌شد.
نیمکت‌هایی که میز شطرنج در برابر داشتند و موزاییک‌هایی که نشان دهنده مسافت بود نیز از شاخصه‌های این ساحل بود.
به هنگام این پیاده‌روی طولانی و در شرایطی که دریا در سمت راست ما و خیابان ژنرال دوگل در سمت چپ ما قرار داشت، از برابر چند فانوس‌ دریایی گذر کردیم که محلی‌ها بدان‌ها مناره می‌گویند و از نمادهای بیروت به‌شمار می‌آیند.
در طول این مسیر و در حالی‌که از هوای پاک و صاف مدیترانه‌ای و چشم انداز زیبای ساحل محظوظ بودیم، آقای رضایی از حال و هوای لبنان می‌گفت و برای روزهای آتی برنامه‌ریزی می‌کردیم. از اینکه چه جاهایی را باید ببینیم، چه غذاهایی را باید بچشیم و از چه جاهایی باید خرید کنیم.
ظهرهنگام بود و برای بازگشت به هتل، عبور از خیابان مشهور الحمراء را برگزیدیم. خیابانی تجاری با فروشگاه‌های متعدد و بازارهایی که در آنها می‌توان ایرانی‌ها را نیز دید.

جای‌گیری در بیروت

یادداشت‌های پراکنده از دیدار با عروس خاورمیانه (ادامه روز نخست)

باند فرودگاه بیروت در کناره دریا و موازی با ساحل است و اگر همانند من از سمت راست هواپیما بیرون را بنگری، به هنگام فرود گمان می‌کنی این مرغ آهنین بال در حال نزدیک شدن به سطح دریا و فرو رفتن در آب است!
دیدن آسمان صاف و آفتابی بیروت، نخستین خوش‌خبری این سفر بود چرا که روزهای پیش از آن باران‌های مداوم و شدید گردشگری را مختل کرده بود و چند بار پشیمان شده بودیم از انتخاب چنان زمانی برای سفر!
به سالن فرودگاه که وارد شدیم، نیمی از همسفران که لبنانی بودند به آسانی از برابر مأموران پایش گذرنامه گذر کردند و ما تازه لطف پرواز ایران‌ایر را به یاد آوردیم که برگه‌های اطلاعات سفر را به ما نداده اند –برگه‌ای که معمولاً در هواپیما و به هنگام نزدیک شدن به مقصد در پروازهای برون مرزی به مسافران داده می‌شود تا وقتشان در فرودگاه هدر نرود- و ناگزیر به دنبال مخزن این برگه‌ها چند باری سالن را این سو و آن سو رفتیم.
برگه که تکمیل شد، در برابر دختر کم سن و سالی که در نقش پلیس گذرنامه در باجه مربوطه قرار گرفته بود ایستادم و با نخستین پرسش او ناچار شدم از راه و رسم خالی‌بندی بهره بجویم! پرسید در کدام هتل استقرار می‌یابید؟ و من نمی‌دانستم. دوست راهنمای‌مان هتلی را تدارک دیده‌بود که نامش را به ما نگفته بود! این بار من از آن مأمور پرسیدم چه هتلی را برای چند ایرانی همسفرمان که پیش از من از برابرت گذر کردند درج کرده‌ای؟ نامش را فراموش کرده‌ام اما من هم همانجا می‌روم!!
همین اشارت برای همسرم و دوست دیگری که همراهمان بود هم چاره‌ساز شد و سرانجام با دریافت چمدان‌ها از سالن فرودگاه خارج شدیم.
هوایی صاف، خنک و تمیز خیرمقدم‌مان گفت که با هوای برفی و بورانی چند ساعت پیش در تهران متفاوت بود. دوستان به استقبال آمده بودند و برای رسیدن به اقامت‌گاه، مسیری طولانی‌تر را برگزیدند تا در همان ساعت نخستین حال و هوای عمومی بیروت بهتر دستمان بیاید و لذت نظاره بر دریا را هم از کف ندهیم.
از خیابانی که به موازات دریا گذر می‌کرد به "شارع رستم باشا" رسیدیم و هتلی که این بار نامش را دانستیم: The Parisian Hotel
با آن‌که صبحانه مفصلی در هواپیما خورده بودیم، به اصرار دوستان که می‌گفتند از صبحانه عربی غافل نشوید و از ناهار خبری نخواهد بود، پیش از رفتن به اتاق‌ها در رستوران هتل نشستیم و صبحانه دیگری نوش جان کردیم. نان‌هایی گرد و نازک و میان‌تهی که می‌گفتند با شیر پخته می‌شود، تحفه خاص این صبحانه بود.
قرارمان شد درنگی کوتاه برای وانهادن اسباب و وسایل و زدن آبی بر سر و صورت در اتاق و بازگشت به لابی هتل برای آغاز آشنایی با بیروت.

آغاز سفر

یادداشت‌های پراکنده از دیدار با عروس خاورمیانه (روز نخست)

عزممان جزم شده بود که راهی لبنان شویم و آب و هوای مدیترانه به مشاممان بخورد. کم کم در جست‌و‌جوی یافتن توری مناسب وبرنامه‌ریزی برای سفر بودیم که نبرد میان حزب‌ا... و رژیم صهیونیستی آغاز شد. همان ستیزی که به جنگ 33 روزه آوازه یافت و برای من و همسرم نقطه پایانی شد بر رویای دیدار با عروس خاورمیانه.
چند سالی گذشت و اندک اندک اعتبار گذرنامه‌مان بدون آنکه مهر کشور لبنان بر آن خورده باشد رو به انقضا می‌رفت. و این بود تا در گپ و گفت با دوستی که سابقه سفرهای چندین باره به آن کشور را داشت و در وصف محاسنش کم نمی‌گذاشت، دوباره آهنگ سفر کردیم.
دوستمان گفت که برای سفر به لبنان به سراغ آژانس‌های گردشگری و تورهای معمولی نروید چرا که لبنانی که آنان نشان می‌دهند با لبنان واقعی تفاوت دارد! و خیلی زود توفیق همراهمان شد و برگزاری یکی از نمایشگاه‌های کشورمان در لبنان برعهده این دوست نهاده شد و چه بهتر از این که با همراهی یک راهنمای کاربلد عازم بیروت شویم!
سحرگاه بیستمین روز از دی‌ماه سال 89 باید از فرودگاه امام خمینی(ره) راهی لبنان می‌شدیم. عصر روز پیش از آن یکشنبه بود و جلسات طولانی‌مدت یکشنبه‌های اداره برقرار! در راه بازگشت به خانه هم نخستین برف زمستانی آرام آرام زمین پایتخت را سپیدپوش می‌کرد. 
تا توشه سفر آماده کنیم و چمدان ببندیم، فرصتی کوتاه باقی ماند برای لختی استراحت و چشم فروبستن و ساعت 3 بامداد در میان بارش برفی که شدت یافته بود راهی فرودگاه شدیم.
یک ساعت تأخیر –که دیگر برای ما ایرانی‌ها اصلاً قابل ملاحظه و نامعمول نیست!- به فرجام می‌رسید که بانگ اذان برخاست. سلام دوگانه بامدادی را که بر زبان آوردم، باید به شتاب سوار بر اتوبوس می‌شدیم و در حالی که در آن سحرگاه برفی مسیری طولانی را با اتوبوس طی می‌کردیم، در اندیشه بودم که پس کی قرار است از این اتوبوس سواری رها شویم؟ مگر نه اینکه در فرودگاه‌های امروزی مسافران مستقیم با گذر از دالان‌هایی وارد هواپیما می شوند و مگر نه اینکه این فرودگاه شاخص‌ترین پایگاه پروازی کشور است؟! (+)
از پلکان هواپیما که بالا می‌رفتیم، صدای مهمانداران شنیده می‌شد که مدام تکرار می‌کردند: مراقب باشید! پله‌ها لغزنده است و یخ بسته! سر نخورید! نیفتید! آهسته و محکم قدم بردارید!
همسفران نیمی ایرانی بودند و نیمی لبنانی. از همان چهره‌های آشنایی که مردانشان با محاسن سیاه و زنانشان با روسری‌های خاص شناخته شده هستند و جماعت حزب ا... را به یاد می‌آوردند. گروهی از ایشان نماز را در هواپیما اقامه کردند.
در صندلی که قرار گرفتم، از پنجره هواپیما ماشینی را دیدم که با فشار آب داغ، سرگرم روفتن یخ و برف از سطح بال هواپیما بود و من همچنان در اندیشه بودم!